شیرآلات ساختمانی عضو غیرقابل انکار ما در خانه، حمام، رستوران ها و حتی اماکن عمومی هستند. آیا با طرز کارکرد شیرآلات آشنایی دارید؟ همه شیرآلات مدرن قطعه ای به نام کارتریج را در درون خود دارند. حال کارتریج چیست ؟ درست شبیه به قلب تپنده یک ماشین، شیرآلات مدرن نیز قطعه ای حیاتی دارند که وظیفه آن کنترل جریان آب است. این قطعه استوانه ای، حکم قطعه کلیدی شیر را دارد و وظیفه هدایت و کنترل جریان و دمای آب را عهده دار است. در این مقاله قرار است کارتریج و مزایا و نحوه عملکرد و حتی نحوه تعویض آن را به صورت کامل بررسی کنیم.
کارتریج چیست ؟
کارتریج قطعه ای است استوانه ای شکل که در داخل شیر قرار می گیرد. کار این قطعه کنترل جریان و دمای آب است. زمانی که شما دستگیره شیر، اهرم یا سردوش را فشار می دهید، بخش متصل به آن، فشاری را بر روی کارتریج وارد می کند. این فشار منجر به حرکت اجزای داخلی کارتریج و در نهایت منجر به تغییر مسیر جریان آب می شود. این تغییرات شامل قطع و وصل شدن جریان آب و تنظیم فشار یا دمای آب خروجی است. بر همین اساس کارتریج نقش مهمی در عملکرد و کارایی شیرآلات دارد و بدون آن شیرآلات شما کارایی نخواهد داشت.
انواع کارتریج شیرآلات
برای تعویض یا خرید کارتریج باید ابتدا بدانید که انواع کارتریج چیست . کارتریج های انواع شیرآلات با توجه به نوع شیر و نوع عملکرد و اهرم آن به چند دسته تقسیم می شود:
- کارتریج های نوع سرامیکی: رایج ترین نوع کارتریج است که از دیسک های سرامیکی برای کنترل و تغییر جهت جریان استفاده می کند. این نوع کارتریج دوام و عملکرد بالایی دارد و در برابر ساییدگی املاح آب مقاومت خوبی نشان می دهد.
- کارتریج های توپی: در این نوع از کارتریج، از یک توپ خالی برای کنترل جریان آب استفاده می شود. این نوع کارتریج نسبت به کارتریج سرامیکی قیمت پایین تری دارد؛ اما به مرور دچار فرسایش می شود.
- کارتریج مغزی: این نوع کارتریج که بیشتر در شیرآلات قدیمی دیده می شود، از یک مغزی رزوه ای شکل برای باز و بسته کردن جریان آب استفاده می کند.
قطعات تشکیل دهنده کارتریج
در این بخش اجزای داخلی کارتریج شرح داده می شود. به صورت کلی کارتریج ها قطعات مشترکی دارند؛ اما بسته به نوع آن ممکن است در برخی از آن ها تفاوت هایی باشد.
- بدنه‌ی اصلی: محفظه اصلی که سایر قطعات در درون آن است.
- دیسک های سرامیکی (نوع دیسکی): دیسک های سرامیکی با قرار گرفتن در روی هم و چرخش همزمان مسیر جریان آب را کنترل می کنند.
- توپ توخالی (نوع توپی): توپی با چرخش مسیر جریان آب را جهت می دهد.
- فنر ها: کار فنر ها تنظیم فشار آب و کمک به بازگشت اهرم شیر به حالت اولیه است.
- واشر ها: واشر آب بندی کارتریج را تضمین می کند.
نحوه عملکرد کارتریج
نحوه عملکرد کارتریج چیست ؟ همانطور که اشاره شد، با چرخاندن دستگیره شیر اهرمی، بر روی کارتریج فشار وارد می شود. این فشار، سبب حرکت اجزای داخلی کارتریج می گردد. در کارتریج های سرامیکی، با چرخش دستگیره، دیسک های سرامیکی روی هم حرکت می کنند و با قرار گرفتن حفره های آن ها در راستای یکدیگر، جریان آب برقرار می شود. با چرخش بیشتر دستگیره، میزان همپوشانی دیسک ها تغییر می کند و در نتیجه، فشار و یا دمای آب تنظیم می گردد. در کارتریج های توپی نیز، با چرخاندن دستگیره، توپ توخالی درون کارتریج می چرخد و مسیر های جریان آب را به وجود می آورد.
علائم خرابی کارتریج شیرآلات
کارتریج شیرآلات ممکن است در به مرور دچار خرابی و فرسایش شوند؛ اما علائم خرابی کارتریج چیست ؟ کارتریج شیر چکه کردن مداوم شیر، کم شدن فشار خروجی آب، عدم تنظیم درست دما و سفت شدن اهرم شیر همگی از نشانه های خرابی کارتریج است.
مراحل تعویض کارتریج شیرآلات
1– قطع کردن جریان اصلی آب: اولین و مهم ترین کار قبل از اقدام به تعویض قطع جریان اصلی آب ورودی است.
2– بازکردن دستگیره یا اهرم: با توجه به نوع شیر، ابتدا درپوش روی دستگیره را جدا می کنیم و با پیچ گوشتی پیچ نگهدارنده را باز می نماییم. در شیر های اهرمی ممکن است به جای پیچ از یک خار نگهدارنده استفاده شود. با فشار دادن آن به سمت پایین اهرم آزاد می شود.
3- بازکردن مغزی: با آچار فرانسه، مهره ای که مغزی را نگه داشته است برخلاف جهت عقربه های ساعت می چرخانیم و آن را از شیر جدا می کنیم.
4– شناسایی نوع کارتریج: پس از خارج کردن مغزی، کارتریج مشخص می شود. با توجه به شکل ظاهری آن نوع آن را شناسایی می کنیم.(سرامیکی، توپی یا مغزی دار)
5- نصب کارتریج جدید: کارتریج جدید را در داخل مغزی می گذاریم و مغزی را روی آن می بندیم. مهره نگهدارنده مغزی را با آچار فرانسه بدون فشار زیاد می پیچانیم تا سفت شود.
6– بستن شیر آب و تست نشتی: پس از اطمینان از تکمیل بسته شدن قطعات شیر، شیر آب را باز و بسته می کنیم و از عدم نشتی شیر مطمئن می شویم. اگر نشتی جود داشت ممکن است علت آن سفت نبودن مهره نگهدارنده مغزی باشد. ممکن است ایراد در واشر نیز پیدا شود.
7- نصب دستگیره و اهرم: دستگیره یا اهرم را در جای خود قرار می دهیم و پیچ نگه دارنده یا خار نگه دارنده را محکم می کنیم. درپوش روی دستگیره را نیز می بندیم.
مزایای استفاده از شیرآلات با کارتریج قابل تعویض
- سهولت در تعویض: با داشتن دانش محدود و با ابزار های ساده و در دسترس به راحتی می توان کارتریج را تعویض کرد.
- صرفه جویی در هزینه: تعویض کارتریج به طبع از تعویض کل شیرآلات کم هزینه تر خواهد بود.
- افزایش طول عمر و کارکرد شیرآلات: با تعویض به موقع کارتریج، می‌ت وان طول عمر و عملکرد درست شیرآلات را برای سال های زیادی حفظ کرد.
- تنوع بالا و در دسترس: کارتریج های شیرآلات در تنوع زیادی از نظر سایز، نوع و برند وجود دارند و به راحتی می توان کارتریج مناسب برای هر نوع شیرآلات را پیدا کرد.
جمع بندی
کارتریج، قلب تپنده ی شیرآلات است و نقش مهمی در کنترل جریان و دمای آب بر عهده دارد. شما در مقاله کارتریج چیست با انواع مختلف کارتریج (سرامیکی، توپی، مغزی دار) آشنا شدید. همچنین مراحل تعویض کارتریج به صورت مختصر بیان شد. به مزایای شیرآلات با کارتریج قابل تعویض نیز اشاره شد که استفاده از آن بسیار مقرون به صرفه خواهد بود. با شناخت انواع کارتریج، علائم خرابی و مراحل تعویض آن، می توان به راحتی مشکلات ناشی از خرابی کارتریج را برطرف کرد و از شیرآلات با عملکردی بهینه برای سال های طولانی بهره مند شد.
